ความตายที่เริ่มต้นหรือเริ่มต้นที่ความตาย   ท่านจากไปแล้วอย่างสงบงาม.. ฉันกอดพานห่อผ้านั้นไว้กับอก บนเรือไฟเบอร์ขนาดสองคนนั่ง กลางสายน้ำที่เชี่ยวกรากพร้อมกลีบกุหลาบ กลิ่นมะลิกรุ่น และน้ำอบหอม คนเรือบอก "ลอยแล้วไม่ต้องหันกลับไปมอง" แต่กลีบกุหลาบที่พลัดปลิวกลับมาตกลงบนอกเสื้อทำให้ต้องหยิบมาไว้ในมือก่อนจะโปรยลงสู่ผืนน้ำ ทันได้เห็นชายลูกไม้ไหวไหวจากไป เงาของตัวเองทอดลงแทนที่ ฉันมองเห็นตัวเองชัดเจนในน้ำเชี่ยว ฉันกับสุภาพสตรีที่จากไปนั้นมีอะไรแตกต่างไหมในบั้นปลายชีวิต ในวัย 95 ที่นอนนิ่งช่วยเหลือตัวเองไม่ได้คือที่มาของเรื่องราวมากมาย สุข ทุกข์ ถูกซ่อนไว้อย่างเงียบงันภายใต้ร่างกายที่เคยแข็งแรง สองมือที่รับงานมาสารพัน เย็บปักถักร้อย อาหารหวานคาว งานดอกไม้ งานเอกสารที่หนักเบาไม่เคยบ่น เป็นที่ไว้วางใจของผู้บังคับบัญชา คนเก่าๆให้ข้อมูลสำหรับประวัติสวยงามของท่านเพื่อลงหนังสือที่ระลึก สตรีผู้นี้มีชีวประวัติที่น่าสนใจ นอกเหนือจากการครองตน ครองคน ครองงาน   สองมือของท่านสร้างเด็กๆมาหลายคนด้วยจิตวิญญาน"ครู"ของท่าน หลานเล็กๆหลายคนที่ได้ดิบได้ดี ประกอบสัมมาอาชีพเลี้ยงตัวได้ จะทันได้รำลึกถึงกันไหม ใครเล่าจู้จี้ให้อ่านหนังสือ ท่องสูตรคูณ น้ำตาที่หยดเผาะลงบนพื้น เพราะถูกขับเคี่ยวให้ท่องอาขยานก่อนนอน วันนี้หลายคนถูกปั้นมาเป็นครูบาอาจารย์ เป็นนายทหาร ยังจำกันได้หรือเปล่าหนอ   ไม่เคยลืมว่าในครัวเล็กๆที่ไม่เคยว่างงานนั้น ท่านสั่งทุกคนได้เหมือนแม่ทัพ หม้อชามรามไห ที่ท่านฝึกให้เด็กๆทำความสะอาด มะเขือเทศที่ถูกสอนให้สลักเสลา หอมที่ต้องกรีดใบแช่น้ำเย็นเพื่อให้งอหงิกได้รูปสวย กระชายคว้านกลีบเป็นดอกจำปี แอบเปิลถอดเปลือก เงาะยัดใส้ สารพัดละเอียดละออ น้ำพริกลงเรือ ปลาร้าทรงเครื่อง พระรามลงสรง หลากหลายของแปลกที่ท่านสนใจทำตามตำราไม่ผิดเพี้ยน เสียง "ใหญ่ไป.. เล็กไป ..มากเกินไป.. ยังไม่พอฯ" ติดหูฉันเสมอ เมื่อน้องแจ้งข่าว คุณยายไม่ไหวแล้วในครั้งที่สาม หลังจากทรงๆทรุดๆ ฉันได้แต่กระซิบข้างหู "เราอโหสิกรรมให้กันและกัน ไม่ต้องห่วงอะไรทั้งนั้นค่ะ" หลายปีก่อนฉันสะบัดตัวจากเมื่อท่านบอกให้ฉันไปสละสิทธิ์บรรจุงานในพื้นที่กันดาร ดีใจที่ได้เรียก " คุณแม่" อย่างที่ไม่เคยทำมาก่อน ฉันบอก ฉันรู้ว่าท่านต้องการฝากผีฝากไข้ แรงหอบของท่านเบาลง คนเฝ้าไข้ออกปาก "เงียบกริบเลย" แต่ท่านก็ผ่านชีวิตช่วงนั้นมาได้ พยาบาลบอก "คุณยายหัวใจแข็งแรงมาก"   เมื่อความดันลดลงเรื่อยๆ บทสวดจากแผ่นบันทึกเสียงซ้ำไปมา ท่านจะยังได้รับรู้ไหม "สัมมาอะระหัง" ที่พร่ำกระซิบที่ข้างหูท่านได้ยินไหม เพิ่งได้เข้าใจว่าทำไมท่านต้องขอให้ฉันเป็นบุตรบุญธรรมโดยไม่ร่วมเลี้ยงดูอยู่อาศัย เพราะสิทธิ์ของลูกบุญธรรมเท่านั้นที่จะให้ท่านได้รับพระราชทานเพลิงในวาระสุดท้ายของชีวิต ฉันได้ใช้สิทธิ์นั้นแล้วอย่างสมบูรณ์ พร้อมห่อผ้าสวยกับดอกไม้หอมลงกลางน้ำ เรือเล็กกับลำน้ำเชี่ยวนั้นหลายคนมองหน้ากัน "ใครว่ายน้ำเป็น" "น้ำเชี่ยวไม่ต้องลง" ฉันคงไม่ปล่อยให้อณูใดใดของท่านถูกเหยียบย่ำอยู่ชายน้ำ รับพานลงเรือฝากท่านในความร่มเย็นของแม่คงคาด้วยตัวเอง   ภูมิใจในน้องน้อย เธอเก่งมากทำทุกอย่างแทนฉันจนสำเร็จเรียบร้อย ขอให้อานิสงส์นี้ดลบันดาลให้น้องและทีมงานที่น่ารักมากทุกคนประสบความสำเร็จตามประสงค์ คุณแม่มีบุญนัก แม้เราจะไม่ได้ออกการ์ดเชิญแต่คุณแม่ไม่เคยเงียบเหงาแม้สักคืน เป็นบุญเหลือเกิน ทั้งเป็นเกี่ยรติยศที่สุดที่ท่านผู้ว่าราชการและภริยามารดน้ำศพ มาเป็นเจ้าภาพ และเป็นประธานพิธีพระราชทานเพลิงศพให้อีกด้วย   งานเล็กๆเงียบๆของคุณแม่มีแขกผู้มีเกียรติระดับจังหวัดหลายท่าน ท่านรองผู้ว่าราชการและภริยา บุคากรทางการศึกษาในชุดปกติขาวเป็นแถวแนว นายทหารเสนาธิการหลายคน วิศวกร นักวิชาการ นักเขียน น่าเสียดายก็แต่เจ้าชายในเวิ้งฟ้าของฉันที่ไม่สามารถมาได้ แต่ฉันรู้ว่าพี่รองต้องภูมิใจกับเกียรติยศของวงศ์ตระกูลนี้ ฉันรู้ว่าพี่รองก็ภูมิใจกับควันสีขาวที่ลอยขึ้นสู่เบื้องบนเช่นเดียวกัน ชีวิตนั้นจบลงแล้วอย่างสวยงาม ท่านจากไปแล้วอย่างสงบงาม   วันนี้ฉันคงต้องเริ่มต้นที่จะกอบสร้างความดีงาม สร้างบุญอย่างที่ท่านเคยทำ วันนี้ฉันจะไม่ปล่อยให้ตัวเองเป็นซากร่างเพื่อรอวันสลาย ชีวิตหนึ่งที่แตกดับนั้นทำให้ฉันมองเห็นสัจธรรม สุดท้ายที่เหลือเป็นของตัวเองที่ใครก็ไม่อาจแย่งชิง "บุญ" ในหนึ่งชีวิตที่ยังมีลมหายใจยังมีโอกาสเริ่มต้น ถึงจะช้าไปหน่อยแต่ก็ดีกว่าถอยหลัง เริ่มต้นที่ความตายดีกว่าเป็นความตายที่เริ่มต้น ฉันจะให้ประโยคนี้เป็นป้ายบอกทาง.   ๔ พฤษภาคม ๒๕๕๒         "Life is a big canvas and you should throw all the paint you can on it." - - D.Kaye - - ชีวิตเหมือนภาพเขียนขนาดใหญ่และคุณควรจะใช้สีทั้งหมดที่คุณมีสร้างสรรค์มันขึ้นมา