จากการศึกษาฝูงหมาป่า สุนัข หรือหมาเป็นสัตว์สังคม มีการจัดลำดับความสำคัญของสมาชิกในกลุ่ม และให้ความเคารพเชื่อฟังเป็นลำดับขั้น จากหัวหน้าฝูงเป็นตัวผู้ ที่เราเรียกว่า ''จ่าฝูง'' เป็นตัวใหญ่สุด เป็นผู้นำฝูง ลำดับต่อมาคือตัวเมียที่เป็นคู่ของจ่าฝูง แล้วก็มาถึงลูกๆ ของจ่าฝูงไม่ว่าจะเป็นตัวใหญ่หรือตัวเล็ก แล้วค่อยมาถึงตัวเมียผู้ที่อาศัยอยู่กับฝูงด้วย

เวลาที่ฝูงหมาป่าออกหาอาหาร ตัวจ่าฝูงจะเป็นตัวเลือกเหยื่อและคิดแผนโจมตีเพื่อที่จะเผด็จศึกให้เรียบร้อย ตัวเมียที่เป็นคู่จะเข้าช่วยเวลาที่ตัวผู้กระโดดกัด จากนั้นบรรดาตัวลูกฝูงจะเข้ามาช่วยกันจัดการอีกที พอเหยื่อที่ถูกล่าสิ้นลมหายใจ หมาป่าตัวจ่าฝูงจะเริ่มกินอาหารก่อน มันจะอนุญาตให้ตัวเมียและลูกๆ ของมันเข้ามากินอาหารร่วมกันได้ แต่ถ้ามีหมาป่าตัวอื่นที่ไม่ใช่ลูกเมียมันมากินด้วย หมาป่าจ่าฝูงจะไม่ยอมเด็ดขาด มันจะหยุดกินอาหารแล้วหันมาแยกเขี้ยวใส่ เอาเรื่องกับหมาป่าตัวนั้น หลังจากที่หมาป่าจ่าฝูงและลูกเมียกินอิ่มแล้ว หมาป่าตัวอื่นๆ ถึงเข้ามากินอาหารนั้นได้ มีการสังเกตต่อไปอีกว่า หลังจากที่กินอาหารเสร็จ จ่าฝูงก็จะพาสมาชิกทั้งหมดไปพักผ่อน ณ ร่มไม้ หรือบริเวณหน้าโพรงถ้ำที่เย็นสบาย ที่นอนของจ่าฝูงจะเป็นที่เย็นสบายที่สุด และเป็นที่สูงกว่าหมาป่าตัวอื่น มองเห็นในระยะไกลและพร้อมที่จะเคลื่อนที่ป้องกันอันตรายให้กับลูกฝูง ถ้ามีหมาป่าตัวไหนขึ้นไปนอน ณ ที่นั้น เจ้าจ่าฝูงนี่ล่ะจะไล่ขู่ให้หนีไป ในระหว่างที่นอนนั้นถ้ามีหมาป่าลูกฝูงวิ่งเข้ามาแสดงท่าทางอยากจะเล่น ชักชวนให้จ่าฝูงเล่นกับมัน เจ้าจ่าฝูงก็อาจจะเล่นด้วย หรือไม่สนใจนอนดีกว่า หมาป่าบางตัวจะเข้าเลียขนให้จ่าฝูง หาเห็บหมัดให้เป็นการแสดงการเอาอกเอาใจแก่กัน

หลังจากที่ท่านได้อ่านเนื้อความข้างต้นไปแล้ว ผมคิดว่าเราสามารถนำเอาข้อสังเกตต่างๆ มาปรับใช้กับการเลี้ยงสุนัขของเราในปัจจุบันได้ เพราะสุนัขที่เราเลี้ยงในปัจจุบันก็คือหมาป่าที่ถูกนำออกมาจากป่าแล้วถูกมนุษย์เราพัฒนาสายพันธุ์เพื่อนำมาเลี้ยงเป็นเพื่อน สุนัขที่อยู่กับเรามันก็มีสังคม โดยเป็นสังคมที่มนุษย์กับสุนัขร่วมกันสร้างขึ้น เราก็ต้องเลียนแบบสิครับ ท่านต้องเป็น ''จ่าฝูง'' เป็นคนที่สำคัญที่สุด และภรรยาและบุตรสำคัญรองลงมา เมื่อท่านดำรงตำแหน่งนี้ ท่านก็คือหัวหน้ากลุ่มผู้นำตลอดไป

หัวหน้ากลุ่มต้องทำอะไรบ้าง

1. ดูแลเรื่องอาหาร ผู้ที่มีอาหาร เป็นเจ้าของอาหารถือเป็นผู้ยิ่งใหญ่ เพราะอาหารเป็นปัจจัยหลักในการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตทุกชนิด สุนัขจะซื่อสัตย์เชื่อฟังคำสั่งเกรงกลัวผู้ที่ให้อาหาร ฉะนั้นท่านต้องดูแลเอาใจใส่เรื่องเหล่านี้ให้ดี
   
2. ดูแลที่อยู่อาศัย สุนัขก็ต้องการที่อยู่ ที่นอน ที่กินอาหาร ท่านผู้เลี้ยงต้องจัดหาสถานที่ดังกล่าวให้สุนัขของท่านเอง อย่าให้มันต้องเร่ร่อนอยู่ไม่เป็นที่ไม่เป็นทาง
   
3. ดูแลเรื่องสุขภาพ จากข้างต้นจะเห็นว่า หมาป่าเวลาว่างมันอาจจะนั่งหาเห็บหมัดให้กัน นั่นก็แสดงให้เห็นว่า เรื่องสุขภาพร่างกายสำคัญเช่นกัน ท่านควรจะพาสุนัขไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจร่างกาย ฉีดวัคซีน ถ่ายพยาธิ สุนัขของท่านจะได้แข็งแรงไม่เจ็บป่วย และถือว่าเป็นหน้าที่สำคัญของท่านเจ้าของด้วย
   
4. ปกป้องภยันตรายให้สุนัขของท่าน แน่นอนครับ เมื่อลูกสุนัขหรือสุนัขโตออกไปเจอสิ่งที่น่ากลัว เช่น ถนน รถยนต์ คนแปลกหน้า หรือสุนัขอื่นที่รุมเข้ามาทำร้าย ท่านเท่านั้นที่สามารถช่วยเหลือ ปลอบไม่ให้สุนัขรู้สึกกลัว เปล่าเปลี่ยว อย่าปล่อยให้สุนัขของท่านอยู่ในเหตุการณ์ที่เลวร้ายเช่นในวงล้อมของสุนัขจรจัด เพราะมันจะรู้สึกว่าทำไมนายมัน หัวหน้ามันไม่มาช่วยเหลือ

ข้อแนะนำในการวางตัวเพื่อรักษาสถานภาพความเป็นผู้นำ

1. ผู้นำต้องกินอาหารก่อน มีหลายท่านต้องตกอยู่ในสถานภาพเป็นเบี้ยล่างของสุนัขโดยที่ไม่รู้ตัว เช่น เมื่อท่านกลับถึงบ้าน บรรดาสุนัขจะเห่าร้องเพราะความหิว ท่านอาจจะหยุดทำทุกอย่างในเวลานั้น แล้วหันไปเตรียมอาหารให้สุนัขของท่านกิน หลังจากที่กินแล้วก็จะเห่า นอนสบาย ทำอย่างนั้นทุกวันจะทำให้สุนัขติดนิสัย วันไหนท่านไม่ทำสุนัขก็จะเห่าไม่หยุด จริงๆ แล้วหลักที่ถูกต้อง ท่านต้องกินอาหารก่อน พอท่านและครอบครัวกินอิ่มแล้วถึงไปทำอาหารให้สุนัขกิน การทำเช่นนั้น มันก็จะเป็นการลำดับขั้นความสำคัญของคนในบ้านโดยอัตโนมัติ ผู้ที่กินก่อนถือว่าเป็นผู้ที่สำคัญ และยิ่งใหญ่กว่าผู้ที่กินทีหลัง ทำได้ตามนี้แล้วท่านจะรักษาสภาพความเป็นผู้นำให้สุนัขเชื่อฟังท่านได้อย่างแน่นอน
   
2. ก่อนให้อาหารควรจะสั่งให้สุนัขปฏิบัติตามคำสั่งของท่านก่อน เพราะมันจะเป็นข้อเตือนเสมอว่าสุนัขต้องอยู่ในคำสั่งท่านเสมอ
   
3. อย่าให้สุนัขขึ้นไปนอนบนที่เดียวกับท่าน เพราะจะทำให้สุนัขคิดว่าสถานภาพเท่ากัน สุนัขจะเริ่มแสดงความแข็งแกร่ง และอาจจะเอาแต่ใจตัวเองจนทำร้ายท่านได้
   
4. เวลาพาสุนัขออกไปนอกบ้าน จูงเดินอย่าให้สุนัขลากท่าน ต้องใช้โซ่บังคับดึงมาข้างหลังท่าน ท่านที่เป็นผู้นำเดินไปก่อนสุนัขโดยที่มันจะเดินอยู่ข้างๆ ท่าน และสุนัขจะต้องเดินช้ากว่าท่านครึ่งก้าว
   
5. ถ้าสุนัขกัดทำร้ายท่าน คงต้องหยุดเอาใจและหยุดอุ้ม ดุสุนัข อย่าให้เกิดเหตุการณ์เช่นนี้อีก การที่ท่านหยุดอุ้ม หยุดจับหรือลูบตัวสุนัข จะเป็นการบอกว่าสุนัขทำผิดเลยต้องถูกลงโทษโดยไม่มีใครสนใจ